Hitit metinlerinde bir diğer komşu dil olan Hurrice için Hurlili sözü kullanılır metinlerde. Hurrice İ.Ö. II. binde Doğu Anadolu’da ve kuzey Mezopotamya’da en çok konuşulan dil idi. Hurriler İ.Ö. III. binde Doğu Anadolu dağlarında ve Kuzey Mezopotamya’ya yerleşmişlerdi. Kuzey Mezopotamya’nın Hurrice konuşulan bölgesine Subartu adı veriliyordu. Hurrilerin Güney Kafkasya ve Hazar denizi’nin güneyinden Doğu Anadolu’ya geldikleri sanılmaktadır.
I. Hattuşili zamanında Hurriler ile yakından tanışan Hititler, daha sonraki dönemlerde Halep ve Babil egemenliği için muhtemelen savaşmışlardır. II. binin ortalarında Hurriler Kizzuwatna bölgesi ile, güney doğu Anadolu, Kuzey Suriye, Filistin bölgesine kadar yayılmışlarıdır. Bu dönemde Kizzuwatna’da Hurrice ile birlikte Luwice bir arada konuşulmaktaydı.
Boğazköy’de bulunan Hurrice metinlerin büyük çoğunluğu dinsel içeriklidir. Hurrilerin başında Ari kökenli bir hanedan vardı ve devletin adı Mitanni idi. Hurri panteonunda Sanskrit kaynaklarında tanınan İndra, Mitra, Varuna gibi tanrı adlarına rastlanılması Ari kökenli bir hanedan tarafından yönetildiğini göstermektedir. Mitanni devletinin merkezi olan Waşukanni’nin yeri henüz bulunamamıştır. Hititler savaş arabalarının atları için yetiştirici olarak Mitanni ülkesinden getirilen uzmanları kullanıyorlardı.
En önemli Hurrice anıt Mitanni kralı Tuşratta’nın Mısır firavunu III. Amenophis’e yazdığı 400 satırlık mektuptur.
İmparatorluk çağında Hurri kültürünün özellikle Hurri dininin Hitit kültürüne çok etkisi olduğu görülmektedir. Hitit panteonun da Hurri tanrılarının çok önemli bir yeri vardır. IV. Tuthaliya zamanına ait olan Boğazköy’ün kuzeyindeki Yazılıkaya açık hava tapınağındaki tanrı adlarının büyük çoğunluğu Hurrice’dir.
I. Suppiluliuma tarafından yıkılan Mitanni Devleti, yavaş yavaş etkisini kaybetmeye başlamış ve Hurri dili de özellikle Luwice karşısında gerilemeye başlamıştır.
Hurrice , Sümerce, Hattice, Urartuca ve Türkçe gibi bitişken bir dildir. Hurrice de Türkçe’de olduğu gibi gramerde cinsiyet ayrımı ve önek yoktur. İsimler ve fiiller son eklerle çalışırlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder