20 Ocak 2010 Çarşamba

Luwice

Luwiceye ilk kez Hititçe ile birlikte Asur ticaret kolonileri zamanında eski Asurca tabletlerde yerlilere ait şahıs ve yer adlarında rastlanmaktadır. Luwice konuşan halkın İ.Ö. II. binin başlarından önce Anadolu’ya yerleşmiş oldukları düşünülebilinir. Hitit çağında Luwice Anadolu’da en çok konuşulan ve en uzun süre yaşamış olan dildir.

Hitit metinlerinde Luwice, Luwiya ülkesinin dili olarak geçer. Hitit metinlerinde Arzawa ülkesinde konuşulan bir dil olduğu anlaşılmaktadır. Arzawa’yı Çukurova’nın batısından itibaren Batı Anadolu’yu kapsayan bölge olarak tanımlayabiliriz. Ancak siyasi koşullara göre bu sınırlar değişiklikler gösterebilir. Luwice’nin İ.Ö. II. binde güney ve batı Anadolu’da konuşulan bir dil olduğu kabul edilmektedir.


Luwice ile Hititçe’nin yapısal bir parçası olan –nt ve –ss son ekleri ile oluşturulan yer adları Hitit çağında batı, güney ve orta Anadolu’da çok yaygın olduğu gibi aynı tür yer adlarına Anadolu’da başka Ege adaları, Yunanistan ve İtalya’da da rastlanmaktadır. Prehistorik çağlarda Ege adaları, Anadolu ve Yunanistan’da yaşayan halklar arasında bir dil yakınlığı söz konusu olabilir. Örneğin Hititçe ile Latince arasında ki pek çok benzerlik bu durumu kanıtlıyor olabilir.


İ.Ö. II.binde Hattuşa’nın doğusundaki bölge ile Kizzuwatna (Çukurova’nın kuzeyindeki dağlık bölge) güneydoğu Anadolu ve kuzey Suriye’de ve yukarı Mezopotamya’da Hurrice konuşan bir halkın varlığı bilinmektedir. Muhtemelen İ.Ö. II. binde Çukurova’da hem Luwice hem de Hurrice birlikte konuşuluyordu.


I. binde Luwi dili batı Anadolu’da büyük ölçüde varlığını yitirmeye ve yerine Frig dili, Lidya dili, Karya dili, Likya dili ve Side dili konuşulmaya başlar. Ancak buna rağmen belli bölgelerde özellikle orta Anadolu, Adıyaman gibi bölgelerde bu dilin varlığını sürdürdüğü ele geçen bulgulardan anlaşılmaktadır. Bu nedenle Luwice’nin Anadolu yaklaşık 1500 yıl kadar yaşadığı kabul edilir, bu da bu dili en uzun Anadolu’da yaşayan dil olarak anılmasını sağlar.


Luwice için iki kaynak vardır. Bunlardan ilki çivi yazı ile yazılmış Luwi dilindeki Boğazköy tabletleri, diğeri ise büyük çoğunluğu I. binin ilk çeyreğine ait olan hiyerogliflerden oluşan taş anıtlardır. Bu yazılardan Hititçe ile Luwice’nin yakın akraba oldukları anlaşmaktadır.

Örneğin:
Luwice
Adduwali kötü
Anni anne
Hassa kemik
Hititçe
idalu
anna
hastai

Bunlardan başka pek çok da ortak kelime vardır.
Luwice’de ismin, zamir ve sıfatın çoğul şekli –nzi ile bitmesine karşı hititçede –es ile bitmektedir.


Daha sonraki dönemlerde konuşulan bir dil olan Likçe yada Likya dili, Luwice’ye en yakın dil olduğu düşünülmektedir. Likya bölgesinde İ.Ö. II. binde Lukka diye adlandırılan bir denizci halk yaşıyordu. Lukka ile Likya sözcüğü arasındaki benzerlik dikkat çekicidir. Aynı zamanda Konya bölgesinin adı olan Lykaonia da aynı şekilde Lukka kelimesine benzemektedir. Her iki bölgede Luwia ülkesi olrak anılan bölgenin içinde yer almaktadır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails