24 Kasım 2009 Salı

Hattice

Anadolu’da Hatti uygarlığı İ.Ö. 2500-2000 ile 1700 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Ancak Hatti sözcüğü uygarlığın yıkılmasında çok sonralar bile İç Anadolu ve çevresi için kullanılmaya devam etmiştir. Hititler bile kendi ülkelerinden Hatti ülkesi olarak bahsederlerdi. Yanlış kullanılan bazı terimler ile Hititler’in Hattiler’den geldiği sanılmış olmasına rağmen iki halk arasında dil ve ırk olarak büyük farklar vardır ve Hattileri, Proto - Hitit’ler olarak tanımlamak yanlıştır.
Hattiler yazıyı kullanan bir millet olmamasına karşın, Hitit metinlerden, dilleri, adetleri, dinleri hakkında pek çok şey öğrenmekteyiz.
Yıllarca Hattiler ile Hititlerin bir arada yaşadıkları kabul edilir. Bunu gösteren en önemli kanıt ise Hitit dili içinde rastlanılan, Hattice’den alınmış kelimelerdir.

Hattice
Hanwasuit (Taht)
Taru (Fırtına Tanrısı)

Hititçe
Halmasuit (Taht)
Tarhu (Fırtına Tanrısı)

Hitit’ler tarafından Boğazköy’deki arşivdeki çivi yazılı metinlerle günümüze ulaşan Hattice, Orta Anadolu’nun kuzey kısımları, Kızılırmak çevresinde III. binde konuşulduğu tahmin edilmektedir. Anadolu’nun geri kalan kısmında bu dilin konuşulduğuna dair bir bilgi yada veri yoktur. Hattice erken Hitit döneminden itibaren yavaş yavaş kullanılmamaya, ortan kalkmaya başlamıştır. İ.Ö. 1650’lerden itibaren 1200’lere kadar Hattice, tapınaklarda rahipler ölü bir dil olarak kullanılıyordu. Rahipler Hattice ilahiler söyleyip dualar okuyorlardı. Bulunan metinlerde Hititçe çevirisi ile birlikte verilmesi nedeni ile bu dönemde Hattice’nin ölü bir dil olduğunun kanıtı olduğu düşünülür. Bu dil için kullanılan Hattice adı da tartışmalıdır. Hattiler’in kendi dillerine bu adı verip vermedikleri bilinmemektedir. Hatti adı yaşadıkları coğrafyanın adı olduğu gibi aynı zamanda başkentinde adıydı. Bu kentin adı daha sonra Hattuş olmuş daha sonra Hitit döneminde Hattuşa haline gelmiştir. Yapılan incelemelerde Hattice’nin Sümerce, Hurrice, Urartuca ve Türkçe gibi aglutinant (Eklemeli-Bitişken) bir dil olduğu anlaşılmıştır.
Hattice’de fiiller ve isimler önek (prefiks) ile çalışır. Örneğin binu “çocuk” lebinu “çocuklar”. İsimlerde aynı zamanda soneklerde mevcuttur. Katte “kral” kattah “kraliçe” gibi.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails